Η προϊστορική Θήρα στο φως

Ένα ακόμη δημοσίευμα πλούσιο με σημαντικές αρχαιολογικές πληροφορίες σχετικά με το σπουδαίο γεγονός της για πρώτη φορά παρουσίασης 28 τοιχογραφιών απο τον προιστορικό οικισμό του Ακρωτηρίου στο Μουσείο Προιστορικής Θήρας, πραγματοποίησε η εφημερίδα "Καθημερινή". 

Στο κείμενο του Σάκη Ιωαννίδη που μπορείτε να δείτε εδω : https://www.kathimerini.gr/culture/561456946/i-proistoriki-thira-sto-fos/
αναφέρονται τα ακόλουθα. 


Σαν μια πραγματική επίσκεψη σε ένα σπίτι της προϊστορικής Θήρας. Αυτή είναι η ατμόσφαιρα που προσπαθούν να αναδημιουργήσουν οι 28 τοιχογραφίες, οι οποίες παρουσιάζονται για πρώτη φορά στον τόπο καταγωγής τους όχι ως ζωγραφικοί πίνακες, αλλά όπως θα τις έβλεπαν οι προϊστορικοί ιδιοκτήτες τους. 

 

Τα έργα της έκθεσης «Θηραϊκές τοιχογραφίες – Ο θησαυρός του Προϊστορικού Αιγαίου» ανακαλύφθηκαν σε διαφορετικές χρονικές περιόδους και βρίσκονταν σε ένα δημόσιο κτίριο και σε ένα ιδιωτικό, την οικία Ξεστή 3 και τη λεγόμενη Δυτική Οικία στον οικισμό του Ακρωτηρίου. Οι παραστάσεις τους προσφέρουν σημαντικές πληροφορίες για τη ζωή στην Εποχή του Χαλκού και για τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι του 17ου αιώνα π.Χ. συγκροτούσαν τις κοινότητές τους. Εξίσου σημαντική είναι και η καλλιτεχνική αξία τους. «Τα έργα, ηλικίας σχεδόν 3.700 ετών, θεωρούνται τα παλαιότερα σωζόμενα ολοκληρωμένα έργα μεγάλης ζωγραφικής στην Ευρώπη», σημείωσε ο προϊστάμενος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων Δημήτρης Αθανασούλης.

 

Οι τοιχογραφίες, όπως εξηγεί ο κ. Αθανασούλης, δεν είχαν μόνο διακοσμητικό ρόλο. Αποτελούσαν σύμβολα κύρους, πλούτου και εξουσίας και αναπαριστούσαν θρησκευτικές ή κοινωνικές τελετουργίες (π.χ. μυήσεις), απεικόνιζαν –δυσερμήνευτες για εμάς– δοξασίες, την πρόσληψη του θείου, τον τρόπο ζωής των νησιωτών, το φυσικό και δομημένο τοπίο της Θήρας, ενώ σε ένα ευρύτερο πλαίσιο φωτίζουν την πολιτισμική εξέλιξη του προϊστορικού Αιγαίου και του Homo Sapiens στην Ευρώπη.

 

Οι ιδιωτικές κατοικίες της εποχής διέθεταν τουλάχιστον ένα δωμάτιο με τοιχογραφίες, ενώ τα δημόσια κτίρια είχαν περισσότερα δωμάτια ζωγραφισμένα με παραστάσεις. Γι’ αυτό και στην έκθεση του Μουσείου Προϊστορικής Θήρας οι επισκέπτες θα δουν σε αντιπαραβολή δύο σύνολα: ολόκληρο το τοιχογραφικό πρόγραμμα της ιδιωτικής Δυτικής Οικίας και τμήμα από το μεγαλύτερο τοιχογραφικό σύνολο στο Αιγαίο, της Ξεστής 3, χωρίς άλλες σκηνογραφικές προσθήκες. Με αυτόν τον τρόπο θα μπορέσουν να περιηγηθούν ανάμεσα στα δωμάτια και να αποκτήσουν μια πιο αυθεντική, κατά το δυνατόν, εμπειρία των εκθεμάτων και του περιεχομένου τους. 

 

Η μεγάλη έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης εξαφάνισε τον αρχαίο οικισμό του Ακρωτηρίου. Η καυτή λάβα κάλυψε τα σπίτια και παρά το τραγικό γεγονός που αφάνισε τον προϊστορικό πολιτισμό του νησιού, τα ηφαιστειακά υλικά «διέσωσαν» τις τοιχογραφίες. Οι ανασκαφές για την αποκάλυψη του αρχαίου οικισμού ξεκίνησαν από τον αρχαιολόγο Σπύρο Μαρινάτο το 1967 και συνεχίστηκαν από τον αρχαιολόγο Χρήστο Ντούμα, ο οποίος σε συνέντευξή του στην «Κ» (9/1/2017) μιλούσε για τη δημοκρατική δομή των προϊστορικών κοινωνικών της Σαντορίνης: «Δεν είναι τυχαίο ότι άνδρες, γυναίκες και παιδιά απεικονίζονται ισάξια στις τοιχογραφίες. Γι’ αυτό το Ακρωτήρι αποκαλείται και “προϊστορική Βενετία του Αιγαίου”». Οι τοιχογραφίες αποκαλύπτονταν σταδιακά και οι χιλιάδες ψηφίδες τους ήταν διάσπαρτες στον χώρο, κάτι που έκανε το έργο της μελέτης, συντήρησης και ανασύνθεσής τους τιτάνιο και χρονοβόρο. Γι’ αυτό και η έκθεση είναι αφιερωμένη σε όσους εργάστηκαν σε αυτή τη μακρόχρονη διαδικασία που κράτησε συνολικά πάνω από 50 χρόνια. 
 

Οι πιο σημαντικές τοιχογραφίες ήταν μέρος της έκθεσης του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου μέχρι το 1999, όπως είπε και η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη που εγκαινίασε την έκθεση, αλλά ο σεισμός της Αθήνας εκείνης της χρονιάς οδήγησε την τότε ηγεσία του ΥΠΠΟΑ στην απόφαση να μεταφερθούν και να εκτεθούν στη Σαντορίνη, κάτι που έγινε πράξη 22 χρόνια μετά. «Είναι η πρώτη φορά που οι τοιχογραφίες βρίσκουν την αρχική θέση που είχαν σε ένα δημόσιο ή σε ένα ιδιωτικό κτίριο και μπορούμε όλοι, ακόμη και οι ειδικοί, να αντιληφθούμε, να κατανοήσουμε το εικονογραφικό πρόγραμμα κάθε δωματίου, κάθε οικοδομήματος στο σύνολό του και να συνειδητοποιήσουμε το υψηλότατο επίπεδο ζωής στο Ακρωτήρι, αλλά και τη μαγεία και την αισθητική αυτής της ζωγραφικής τέχνης 4.500 χρόνια πριν», σημείωσε η υπουργός και πρόσθεσε ότι στόχος για την επόμενη χρονιά είναι η επαναλειτουργία του Αρχαιολογικού Μουσείου και η έκθεση του μεγάλου αγάλματος της «δαιδαλικής κόρης» που ανακαλύφθηκε το 2000 στο αρχαίο νεκροταφείο Θήρας.