Στο ζήτημα της ανάκτησης της εμπιστοσύνης από πολίτες και επιχειρήσεις προς την δικαιοσύνη και στους τρόπους με τους οποίους μπορεί να αποτελέσει πυλώνα ανάπτυξης και ευημερίας της χώρας επικεντρώθηκε συζήτηση στο πλαίσιο του Συνεδρίου «Δικαιοσύνη: Θεμέλιο Ανάπτυξης & Ευημερίας» το οποίο συνδιοργανώθηκε από το Συμβούλιο της Επικρατείας, τον Άρειο Πάγο, το Ελεγκτικό Συνέδριο, τον Σύνδεσμο Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών (ΣΕΒ), τον Σύνδεσμο Δικηγορικών Εταιρειών Ελλάδας (ΣΔΕΕ) και το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ).
Η συζήτηση επεκτάθηκε και στην υπόθεση του δυστυχήματος των Τεμπών που απασχολεί την επικαιρότητα με αφορμή την απεργία πείνας από τον κ. Πάνο Ρούτσι που ζητάει την εκταφή του γιου του. Απαντώντας σε ερώτηση σχετικά με το αίτημα συγγενών θυμάτων των Τεμπών για εκταφή, η Πρόεδρος του Αρείου Πάγου, κυρία Αναστασία Παπαδοπούλου, τόνισε ότι κανένα δικαίωμα δεν χάνεται στη σημερινή φάση της διαδικασίας. Όπως εξήγησε, οποιοδήποτε αίτημα – ακόμη και αν έχει απορριφθεί κατά την ανάκριση – μπορεί να επανυποβληθεί στο ακροατήριο, όταν ξεκινήσει η δίκη. Η κ. Παπαδοπούλου επεσήμανε ότι η ανάκριση έχει ολοκληρωθεί με νόμιμο τρόπο και παρόμοια αιτήματα έχουν ήδη εξεταστεί και απορριφθεί με αιτιολογημένες αποφάσεις. Υπογράμμισε, δε, ότι μόνο με εντολή της Προέδρου Εφετών θα μπορούσε να ξανανοίξει η ανάκριση, κάτι που δεν δικαιολογείται όταν τα ίδια αιτήματα έχουν απορριφθεί. Σημείωσε όμως με έμφαση πως «ο μόνος δρόμος για την απονομή δικαιοσύνης είναι η έναρξη της δίκης» και κάλεσε τους συγγενείς να μην παρασύρονται από όσους εκμεταλλεύονται τον πόνο τους.
Στο ίδιο πνεύμα, ο Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου, κ. Κωνσταντίνος Τζαβέλλας, εξέφρασε την αγανάκτησή του για προσπάθειες άσκησης πίεσης εκτός του πλαισίου του νόμου. Όπως εξήγησε, η εκταφή μπορεί να διαταχθεί μόνο για υγειονομικούς λόγους μετά την πάροδο τριετίας και με διοικητική διαδικασία που προβλέπεται από το αρμόδιο κοιμητήριο, όχι στο πλαίσιο μιας ήδη κλεισμένης δικογραφίας. Τόνισε ότι η ανακομιδή των οστών με σκοπό νέες εξετάσεις δεν μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο ανάκρισης που έχει ολοκληρωθεί.
Κ. Χατζηδάκης: Τέσσερις προτάσεις για την επιτάχυνση και τον εκσυγχρονισμό της Δικαιοσύνης Ο Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης, Κωστής Χατζηδάκης, παρουσίασε συγκεκριμένες προτάσεις για την επιτάχυνση και τον εκσυγχρονισμό της Δικαιοσύνης. Μεταξύ αυτών, η ενίσχυση της εξωδικαστικής επίλυσης διαφορών, που όπως είπε σήμερα εφαρμόζεται σχεδόν αποκλειστικά στην ΑΑΔΕ και θα μπορούσε να επεκταθεί και σε φορείς όπως ο ΕΦΚΑ, η δυνατότητα αρχειοθέτησης από τον Άρειο Πάγο προδήλως αβάσιμων αναιρέσεων, η καθιέρωση ευνοϊκότερων διοικητικών κυρώσεων και για εκκρεμείς παραβάσεις, καθώς και η δημιουργία αποτελεσματικού μηχανισμού συμμόρφωσης της Διοίκησης στις δικαστικές αποφάσεις.
Ο κ. Χατζηδάκης παραδέχθηκε ότι η κοινωνία παραμένει δυσαρεστημένη από το ελληνικό σύστημα δικαιοσύνης με μόλις 30% ικανοποίηση έναντι 60% στην ΕΕ, και τόνισε την ανάγκη να προβληθούν οι υπάρχουσες μεταρρυθμίσεις τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό. Στο πλαίσιο αυτό υπογράμμισε τις πρωτοβουλίες της κυβέρνησης τα τελευταία δύο χρόνια, όπως ο νέος δικαστικός χάρτης, η αύξηση των δικαστών στην Αθήνα από 400 σε 700, η κατάρτιση νέου Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, η μεταφορά ύλης στους δικηγόρους με εκτιμώμενη μείωση 25.000 υποθέσεων, αλλά και η κωδικοποίηση βασικών νομοθεσιών. Ιδιαίτερη αναφορά έκανε στη στήριξη μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης, που διαθέτει 700 εκατ. ευρώ για ψηφιοποίηση και κατάρτιση δικαστών, με στόχο ως το 2027 η μέση διάρκεια μιας υπόθεσης να περιοριστεί από τις 1.500 ημέρες στις 650, στον ευρωπαϊκό μέσο όρο. «Δεν ισχυρίζομαι ότι τα πράγματα είναι ρόδινα. Έχουμε όμως διανύσει σημαντικό δρόμο και θα κάνουμε κι άλλα βήματα, για να φτάσουμε πιο γρήγορα σε μια Δικαιοσύνη που υπηρετεί την ανάπτυξη και τον πολίτη», σημείωσε.
Σπύρος Θεοδωρόπουλος: Η δικαιοσύνη «κλειδί» για την αύξηση της παραγωγικότητας
Ο Πρόεδρος του ΣΕΒ Σπύρος Θεοδωρόπουλος τόνισε ότι η δικαιοσύνη αναδεικνύεται ως το μεγαλύτερο πρόβλημα για τις επιχειρήσεις στην Ελλάδα, ανεξαρτήτως μεγέθους ή περιοχής, ακόμα και μέσα από την έρευνα του ΣΕΒ «Ο Σφυγμός των Επιχειρήσεων» που τρέχει εδώ και χρόνια από τον Σύνδεσμο. Την ίδια στιγμή, δήλωσε πώς οι καθυστερήσεις «μειώνουν την παραγωγικότητα της χώρας που αυτή τη στιγμή είναι το νούμερο ένα πρόβλημά μας». Υπογράμμισε ότι οι καθυστερήσεις συχνά ισοδυναμούν με «μη απονομή δικαιοσύνης» για τις επιχειρήσεις, φέρνοντας παράδειγμα την επιχείρησή του όπου χρειάστηκαν 21 χρόνια για την επιστροφή ενός άδικου προστίμου. Παράλληλα, επεσήμανε ότι η χώρα διαθέτει υψηλή ποιότητα δικαιοσύνης, αλλά χρειάζεται καλύτερη επικοινωνία προς την κοινωνία: «Οι δικαστές πιστεύουν ότι αν κάνουν καλά τη δουλειά τους είναι αρκετό. Εγώ πιστεύω ότι παράλληλα με αυτό θα πρέπει κι όλοι οι ενδιαφερόμενοι να το γνωρίζουν». Αναφερόμενος στο μέλλον, τόνισε τη σημασία της τεχνητής νοημοσύνης και της ψηφιοποίησης, παρατηρώντας ότι «δεν ένιωσα σήμερα ότι είναι από τα θέματα που έχουν προτεραιότητα για την πολιτεία και το δικαστικό μας σύστημα», προσθέτοντας ότι «πρέπει να φτιάξουμε ομάδες ειδικών και να δούμε πώς μπορεί να βοηθηθεί η δικαιοσύνη ώστε να δουλευει ταχυτερα και καλύτερα». Στο ίδιο πνεύμα, δήλωσε: «Δεν νιώθω ότι είμαι ικανός να προτείνω τι πρέπει να αλλάξει στη δικαιοσύνη. Αλλά οι επιχειρηματίες έχουμε μάθει να κρίνουμε τη δουλειά μας από το αποτέλεσμα» και υπογράμμισε ότι, παρότι η Ελλάδα έχει βελτιωθεί σημαντικά, «το γεγονός ότι βελτιωνόμαστε δεν μπορεί να μας ικανοποιήσει. Χρειάζεται να αναπτύξουμε τις ταχύτητες των άλλων χωρών». Τέλος, υπογράμμισε ότι η ψηφιοποίηση και η τεχνολογία είναι απαραίτητες για την επιτάχυνση της δικαιοσύνης: «Αυτό που εγώ θα ζητούσα είναι η εφαρμογή της ψηφιοποίησης με πολύ μεγαλύτερες ταχύτητες. Γιατί θα πρέπει να καθόμαστε με τις ώρες στα δικαστήρια για μάρτυρες ή γιατί δεν μπορούμε να κάνουμε δίκες μέσω video conference; Ας λύσουμε τα προβλήματα, γιατί με αυτό τον τρόπο δεν θα χρειάζεται να συντονιζόμαστε στις αίθουσες των δικαστηρίων. Απαιτείται ταχύτερη ψηφιοποίηση και εφαρμογή της Τεχνητής Νοημοσύνης».
Α. Παπαδοπούλου: Πρόταση για κατάργηση των αναβολών από κοινού με τον δικηγορικό κόσμο
Η Πρόεδρος του Αρείου Πάγου, δρ. Αναστασία Παπαδοπούλου, ανέδειξε ως μεγαλύτερη παθογένεια τη μεγάλη καθυστέρηση στην απονομή δικαιοσύνης, τόσο στην πολιτική όσο και στην ποινική διαδικασία. Οι αναβολές, οι πολυπρόσωπες δίκες και ο υπερβολικός όγκος δικογράφων δημιουργούν σοβαρά προβλήματα που υπονομεύουν την εμπιστοσύνη των πολιτών. Για την αντιμετώπισή τους παρουσίασε συγκεκριμένα μέτρα: αξιοποίηση ψηφιακών εργαλείων για εξ αποστάσεως ολοκλήρωση διαδικασιών, μείωση πινακίων ώστε κάθε υπόθεση να εκδικάζεται σε συγκεκριμένη μέρα και ώρα, καθώς και δημιουργία νέου Ποινικού Τμήματος στο Εφετείο Αθηνών. Τόνισε επίσης τα πρώτα θετικά αποτελέσματα από την ενοποίηση του πρώτου βαθμού δικαιοδοσίας, την ενίσχυση της επιθεώρησης των δικαστών και την αναμόρφωση του προγράμματος της Σχολής Δικαστών, ώστε οι νέοι δικαστές να είναι έτοιμοι για ταχύτερη και ποιοτικότερη έκδοση αποφάσεων. «Κύριο μέλημά μου είναι η ποιότητα και η ταχύτητα στην απονομή, με αποφάσεις ορθές και αιτιολογημένες σε εύλογο χρόνο», υπογράμμισε η κα Παπαδοπούλου, καλώντας σε συνεργασία το Υπουργείο και τους δικηγορικούς συλλόγους για τον περιορισμό των αναβολών.
Μ. Πικραμένος: Στόχος να περιοριστεί στα δύο χρόνια ο χρόνος εκδίκασης
Ο Πρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας κ. Μιχάλης Πικραμένος, απέρριψε τον όρο «επιτάχυνση της Δικαιοσύνης», θέτοντας στην συζήτηση τον εύλογο χρόνο απονομής, ο οποίος εξαρτάται από τη σοβαρότητα κάθε υπόθεσης. Στο πλαίσιο αυτό υπογράμμισε ότι στόχος του είναι, στο τέλος της θητείας του, ο χρόνος εκδίκασης στο ΣτΕ να έχει περιοριστεί στα δύο χρόνια. Παράλληλα σημείωσε ότι η μάχη για τη Δικαιοσύνη «δίνεται στο πεδίο»: δεν αρκεί το κανονιστικό πλαίσιο, αλλά απαιτείται συνέπεια στην εφαρμογή του. Παρουσιάζοντας τις παρεμβάσεις που έχει κάνει ήδη το ΣτΕ για την βελτίωση της απονομής της δικαιοσύνης, τόνισε πως το κύριο πρόβλημα παραμένουν οι καθυστερήσεις. Ο κ. Πικραμένος επεσήμανε επίσης ότι «ο χρόνος του δικάζειν δεν είναι ο ίδιος με τον χρόνο του επιχειρείν. Ο πρώτος απαιτεί στοχασμό, για αυτό μιλάμε για εύλογο χρόνο, ενώ ο δεύτερος απαιτεί δράση σε άμεσο χρόνο». Τέλος ανέφερε ότι «οι αναρτήσεις νομικών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με σχόλια για το δια ταύτα των αποφάσεων χωρίς να αναμένουν το σκεπτικό πλήττουν καίρια τη δημόσια εμπιστοσύνη στην δικαιοσυνη». Πιο αναλυτικά ο κ. Πικραμένος παρουσίασε έντεκα συγκεκριμένες παρεμβάσεις που υλοποιήθηκαν το τελευταίο διάστημα:
Σ. Ντούνη: Επτά παρεμβάσεις για ταχύτερη και πιο σύγχρονη δικαιοσύνη
Η Πρόεδρος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, κυρία Σωτηρία Ντούνη, παρουσίασε επτά βασικές παρεμβάσεις που υλοποιεί το ανώτατο δημοσιονομικό δικαστήριο:
Κ. Τζαβέλλας: Στόχος η ταχεία επεξεργασία δικογραφιών και η ασφάλεια δικαίου
Ο Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου, κ. Κωνσταντίνος Τζαβέλλας, τόνισε ότι δεν υπάρχει δισταγμός ούτε επιρροή από την «τοξικότητα των ημερών» στη διαχείριση των δικογραφιών. Όπως είπε, οι λόγοι αρχειοθετησης μιας υπόθεσης είναι σαφείς και η διαδικασία αυτή συνιστά μόνιμη πρόκληση αλλά και βασικό στόχο της υπηρεσίας: την επιτάχυνση της άσκησης των εισαγγελικών καθηκόντων. Υπογράμμισε ότι, η ταχύτερη επεξεργασία των υποθέσεων, είτε μέσω αρχειοθέτησης, είτε με παραπομπή στο ακροατήριο, διασφαλίζει την αποτελεσματική λειτουργία του κράτους δικαίου. Αναφερόμενος στην αξιολόγηση των δικαστικών λειτουργών, σημείωσε ότι οι ετήσιες επιθεωρήσεις και οι πειθαρχικές διαδικασίες βρίσκονται σε πλήρη λειτουργία, ενώ μηνιαίων και τριμηνιαίων πινάκων επεξεργασμένων δικογραφιών εντοπίζονται τυχόν αποκλίσεις, οι οποίες καταγράφονται και παραπέμπονται στα αρμόδια όργανα.
Σ. Βλαχόπουλος: Αναγκαία η επανεξέταση του προγράμματος σπουδών των νομικών σχολών
Στην ανάγκη επανεξέτασης του προγράμματος σπουδών των νομικών σχολών, ώστε να ανταποκρίνεται στις σύγχρονες απαιτήσεις χωρίς ωστόσο να εγκαταλειφθούν τα μαθήματα γενικής παιδείας αναφέρθηκε ο καθηγητής της Νομικής Σχολής και μέλος του Συμβουλίου Διοίκησης του ΕΚΠΑ, κ. Σπύρος Βλαχόπουλος. Ως παράδειγμα έφερε την τεχνητή νοημοσύνη, η οποία είναι κρίσιμη τόσο στην πρακτική εφαρμογή του δικαίου όσο και σε ζητήματα δημοκρατίας και συνταγματικής τάξης. Επεσήμανε την απουσία διδασκαλίας της νομοθέτησης, υπογραμμίζοντας ότι αν ο νόμος είναι κακός, δεν μπορεί να τον διορθώσει ο δικαστής.
Ο κ. Βλαχόπουλος στάθηκε και στις συνθήκες εισαγωγής στις νομικές σχολές, ότι η Νομική Αθηνών δέχεται κάθε χρόνο περίπου 400 εισακτέους και, μαζί με τις ειδικές κατηγορίες φτάνει τους 700. Σε τόσο μεγάλο ακροατήριο, σημείωσε, είναι δύσκολο να υπάρξει προσωπική επαφή και εκπαίδευση σε βασικές δεξιότητες, όπως η συγγραφή εργασιών και η σύνταξη δικογράφων. Επισήμανε, δε, την ανάγκη αναστοχασμού πάνω στις προβλέψεις εισαγωγής για τις ειδικές κατηγορίες.
Καταλήγοντας, τόνισε ότι η χώρα χρειάζεται λιγότερη και πιο σταθερή νομοθέτηση, καθώς οι αλλεπάλληλες τροποποιήσεις δυσκολεύουν την εφαρμογή των νόμων και αφαιρούν χρόνο από την ουσία, που είναι η ερμηνεία. Πρότεινε, τέλος, την εισαγωγή στοιχείων προληπτικού ελέγχου της συνταγματικότητας των νόμων.
Κ. Βουτεράκος: Οι δικηγόροι είναι η κόλλα που ενώνει τα κομμάτια του παζλ της δικαιοσύνης
Ο Πρόεδρος του ΣΔΕΕ και Δικηγόρος, κ. Κωνσταντίνος Βουτεράκος, τόνισε ότι οι δικηγόροι, όπως και όλοι οι παράγοντες που συμμετέχουν στη διαδικασία απονομής της δικαιοσύνης, έχουν ευθύνη για τις παθογένειες του συστήματος. Όπως είπε, οι δικηγόροι μόνοι τους μπορούν να κάνουν λίγα, αλλά όταν συνεργάζονται με τους υπόλοιπους παράγοντες λειτουργούν καταλυτικά, «σαν την κόλλα που ενώνει τα κομμάτια του παζλ». Ιδιαίτερη έμφαση έδωσε στην ανάγκη τήρησης κανόνων δεοντολογίας και και υψηλών προτύπων επαγγελματικής συμπεριφοράς ενώ επεσήμανε και την ανάγκη αυστηρότερης τήρησης των ισχυόντων κανόνων για την παρουσία δικηγόρων στα ΜΜΕ, όπου «λίγοι και ανακυκλούμενοι» δημιουργούν συχνά αρνητική εικόνα για το σύνολο του δικηγορικού σώματος. Παράλληλα τόνισε ότι πρέπει να αυξηθεί ο βαθμός δυσκολίας για την απόκτηση άδειας επαγγέλματος καθώς είναι αδιανόητο να σημειώνονται ποσοστά επιτυχίας άνω του 90%.
Στάθηκε, επίσης, στην ανάγκη ενίσχυσης του θεσμού της συνδιαλλαγής και της διαμεσολάβησης όπου αυτό είναι εφικτό.
Εκφράζοντας την αισιοδοξία του για τη νέα γενιά δικηγόρων, η οποία – όπως είπε– είναι καλύτερα εκπαιδευμένη και με προσόντα, συμπληρώνοντας ότι καθήκον της δικής του γενιάς είναι να φτιάξει το πλαίσιο που θα τους υποδεχτεί και προσφέρει ευκαιρίες τις ανάπτυξης τους ώστε να μην αποθαρρυνθούν.
Τέλος, επισήμανε ότι τα προβλήματα της Δικαιοσύνης είναι πολυπαραγοντικά και απαιτούν συνεργασία όλων για την επίλυση τους: με βραχυπρόθεσμα μέτρα, όπως η ψηφιοποίηση και η αναβάθμιση των συστημάτων, αλλά και με μακρόπνοες λύσεις, όπως η παιδεία με έμφαση στην ανάπτυξη δεξιοτήτων χρήσιμων και για την επαγγελματική ζωή από την πολύ μικρή ηλικία.
Τον συντονισμό της συζήτησης πραγματοποίησε ο διευθυντής της εφημερίδας “Καθημερινή” κ. Αλέξης Παπαχελάς.
Για περισσότερες πληροφορίες, μπορείτε να επισκεφτείτε την ιστοσελίδα: |
![]() |
Από αριστερά: Αλέξης Παπαχελάς, Διευθυντής εφημερίδας «Η Καθημερινή» - Κωστής Χατζηδάκης, Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης - Μιχάλης Πικραμένος, Πρόεδρος Συμβουλίου της Επικρατείας - Αναστασία Παπαδοπούλου, Πρόεδρος Αρείου Πάγου - Σωτηρία Ντούνη, Πρόεδρος Ελεγκτικού Συνεδρίου - Κωνσταντίνος Τζαβέλλας, Εισαγγελέας Αρείου Πάγου - Σπύρος Θεοδωρόπουλος, Πρόεδρος Διοικητικού Συμβουλίου ΣΕΒ - Κωνσταντίνος Βουτεράκος, Δικηγόρος, Πρόεδρος ΣΔΕΕ - Σπύρος Βλαχόπουλος, Καθηγητής Νομικής Σχολής, Μέλος Συμβουλίου Διοίκησης ΕΚΠΑ. |