Νεότερα για τις μαγματικές κινήσεις που προκάλεσαν τη σεισμική κρίση στη Σαντορίνη

Οι σπάνιες και ιδιαίτερα έντονες σεισμικές δονήσεις που αναστάτωσαν τη Σαντορίνη στις αρχές του 2025 δεν ήταν ένα τυχαίο γεωλογικό ξέσπασμα. Πίσω από την ασυνήθιστη αυτή έξαρση, όπως αποκαλύπτει μια νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Science από διεθνή επιστημονική ομάδα με τη συμμετοχή Ελλήνων ερευνητών, κρύβονταν «αθέατες» υποθαλάσσιες διεργασίες σε βάθος άνω των 10 χιλιομέτρων.

 

Για πρώτη φορά, οι επιστήμονες κατάφεραν να ανασυνθέσουν με ακρίβεια τον μηχανισμό που προκάλεσε εκατοντάδες σεισμούς μέσα σε λίγες εβδομάδες, αποδίδοντας το φαινόμενο σε μια τεράστια μαγματική διείσδυση που εξαπλώθηκε κατά κύματα στον γήινο φλοιό.

Πηγή: Τμήμα Γεωφυσικής, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης - Τμήμα Γεωεπιστημών, University College London, Ηνωμένο Βασίλειο
 

Η Καθηγήτρια του Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του ΕΚΠΑ, Παρασκευή (Εύη) Νομικού, μιλώντας στο Νewsbomb με αφορμή τη δημοσίευση της νέας μελέτης στο κορυφαίο επιστημονικό περιοδικό Science, τονίζει ότι τα νέα δεδομένα «αλλάζουν όσα γνωρίζαμε για τα ηφαίστεια και τους αλυσιδωτούς γεωκίνδυνους».

«Μια νέα ανάλυση των Lomax et al. αλλάζει όσα γνωρίζαμε για τα ηφαίστεια. Η μελέτη δείχνει ότι ένα και μόνο επεισόδιο διείσδυσης μάγματος μπορεί να προκαλέσει γεωλογικές αλυσιδωτές αντιδράσεις δεκάδες χιλιόμετρα μακριά: από υποθαλάσσιες εκρήξεις μέχρι την ξαφνική ενεργοποίηση μεγάλων ρηγμάτων σε ζώνες ικανές να γεννήσουν τσουνάμι. Το μήνυμα της μελέτης είναι σαφές: οι αλυσιδωτοί γεωκίνδυνοι δεν αποτελούν σπάνια εξαίρεση, αλλά μια κρίσιμη πρόκληση που απαιτεί συνεχή παρακολούθηση, διεθνή συνεργασία και νέα επιστημονικά εργαλεία».

 

Υποθαλάσσιες διεργασίες που μέχρι σήμερα παρέμεναν «αόρατες»

Η μελέτη, αποτέλεσμα διεθνούς συνεργασίας, φωτίζει με πρωτοφανή λεπτομέρεια τις υποθαλάσσιες γεωδυναμικές διεργασίες που λαμβάνουν χώρα γύρω από το ηφαιστειακό σύμπλεγμα της Σαντορίνης. Μέσω εξελιγμένων σεισμολογικών και γεωφυσικών καταγραφών, οι ερευνητές κατάφεραν να αποτυπώσουν τον τρόπο με τον οποίο το μάγμα διεισδύει στον γήινο φλοιό και αλληλεπιδρά με τα γειτονικά τεκτονικά ρήγματα.
 

Σύμφωνα με τη νέα έρευνα, ακόμη και ένα μεμονωμένο επεισόδιο μαγματικής ανόδου μπορεί να πυροδοτήσει γεγονότα που εκδηλώνονται πολύ μακριά από την αρχική εστία. Αυτό περιλαμβάνει:
 

• ενεργοποίηση μεγάλων ρηγμάτων,
• μεταβολές στο πεδίο τάσεων,
• υποθαλάσσιες εκρήξεις,
• ακόμη και πιθανότητα δημιουργίας τσουνάμι σε εκτεταμένες ζώνες του Αιγαίου.

Οι σύγχρονες τεχνολογίες στην ηφαιστειολογία

Η κ. Νομικού υπογραμμίζει ότι οι νέες αυτές παρατηρήσεις απαιτούν πλήρη αναθεώρηση των μοντέλων που χρησιμοποιούνται μέχρι σήμερα:
 

«Η νέα πραγματικότητα απαιτεί μοντέλα μαγματικής ροής υψηλής ακρίβειας, τα οποία λαμβάνουν υπόψη τη μηχανική των πετρωμάτων, τη γεωμετρία των ρηγμάτων και τις μεταβολές του πεδίου τάσεων. Κομβικό ρόλο αναμένεται να παίξει η Τεχνητή Νοημοσύνη, καθώς η ενσωμάτωση εξελιγμένων σεισμολογικών δεδομένων και AI-driven ανάλυσης μπορεί να οδηγήσει σε πιο αξιόπιστες προβλέψεις για επικείμενες εκρήξεις».

Τμήμα Γεωφυσικής, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης - Τμήμα Γεωεπιστημών, University College London, Ηνωμένο Βασίλειο
 

Η εφαρμογή τεχνητής νοημοσύνης στα ηφαιστειολογικά δεδομένα ανοίγει δρόμους για μοντέλα που μπορούν να ανιχνεύουν έγκαιρα μικρές αλλά κρίσιμες μεταβολές στον γήινο φλοιό, οι οποίες σήμερα συχνά περνούν απαρατήρητες.

Η μελέτη Lomax et al. αλλάζει τη διεθνή συζήτηση γύρω από το πώς κατανοούμε και προβλέπουμε τις ηφαιστειακές εκρήξεις και τους συνοδούς γεωκινδύνους. Οι ερευνητές επισημαίνουν ότι οι αλυσιδωτές αντιδράσεις δεν είναι σπάνιες, αλλά συχνές και συστημικές σε περιοχές με έντονη ηφαιστειακή και τεκτονική δραστηριότητα, όπως το Νότιο Αιγαίο.

 

«Η συνεχής παρακολούθηση, η διεθνής συνεργασία και τα νέα επιστημονικά εργαλεία είναι μονόδρομος», καταλήγει η κ. Νομικού.

Η μαγματική μάζα που ισοδυναμεί με 200.000 πισίνες προκάλεσε τη σεισμική καταιγίδα στη Σαντορίνη

Σύμφωνα με τη διεθνή ερευνητική ομάδα που υπογράφει τη μελέτη στο Science, οι ισχυρές δονήσεις πυροδοτήθηκαν από μια εντυπωσιακής κλίμακας μαγματική διείσδυση: ένα κάθετο σώμα μάγματος που εξαπλώθηκε παλμικά για περισσότερα από 20 χιλιόμετρα στον γήινο φλοιό, σε βάθος που ξεπερνούσε τα 10 χιλιόμετρα κάτω από τον θαλάσσιο πυθμένα. Οι ερευνητές τονίζουν ότι ο όγκος του μάγματος ήταν τόσο μεγάλος, ώστε θα μπορούσε να γεμίσει περίπου 200.000 ολυμπιακές πισίνες, να αντιστοιχεί σε 200 φορές τον όγκο της Μεγάλης Πυραμίδας της Γκίζας ή ακόμη να καλύψει περιοχές όπως το Μανχάταν ή τα νησιά των Βερμούδων με στρώμα πάχους 9 μέτρων.

Πηγή: www.newsbomb.gr